Zo ben ik met treintjes begonnen
Toen ik ongeveer acht jaar oud was kregen mijn broer en ik van Sinterklaas een Märklin
H0 beginset. Dat setje bestond uit een tenderlocje BR89, 2 wagentjes,
rails om een railovaaltje uit te leggen en een trafo. Ik herinner mij er
weinig van, maar we hebben daar ongetwijfeld leuk mee gespeeld.
Een herinnering aan het Märklin beginsetje: een stoomloc plus twee goederenwagens.
Mijn eerste Märklin modelbaan
Zo rond mijn veertiende verjaardag kocht mijn vader een compleet opgebouwde Märklin-spoorbaan
voor mijn broer en mij.
Vooral ik heb mij daarop uitgeleefd door alles te veranderen en opnieuw te bebouwen.
Jarenlang heb ik er plezier van gehad tot de modelbaan te veel ruimte ging innemen op mijn kamer,
toen heb ik alles afgebroken.
Foto's zijn er helaas niet van deze baan, wel andere tastbare herinneringen, en de belangrijkste
is wel een tekening die ik vermoedelijk begin 1980 heb opgetekend als documentatie van deze baan en die ik
vele jaren uit het oog had verloren maar gelukkig heb teruggevonden.
De tekening laat niet alleen het sporenplan zien, maar ook alle toegepaste huizen en gebouwen.
De oude modelbaan
De baan was opgebouwd op spaanplaat en mijn broer en ik kregen deze baan omstreeks 1974.
Het was een Märklin-baan met metalen (ijzeren) rails van Märklin, die makkelijk kon roesten in de niet altijd
volledig droge omgeving waarin de baan was opgesteld.
Het sporenplan was eenvoudig van opzet en bestond uit enkelsporige lussen, maar had toch twee nivo's door toepassing
van een op- en afrit met spoorbrug. Er waren voldoende rijmogelijkheden met enkele (goederen) opstelsporen.
Wissels waren elektrisch bedienbaar.
Aanvankelijk waren alle sporen zichtbaar, later werd het achterste spoor aan het oog onttrokken
door een bergmassief opgebouwd met een geraamte van houten balkjes en kartonnen dozen en
overdekt met krantenpapier en gips.
Het rijdend materieel op de eerste modelbaan was natuurlijk goedkoop en simpel: kleine 3-assige
zwarte stoomlocjes, waarvan 2 stuks
van de overbekende BR89 plus enkele eenvoudige goederenwagens.
Later heb ik een goedkope Lima gelijkstroomloc (V200) omgebouwd om op wisselspanning te rijden.
En kocht ik vier stuks 2-assige Roco "donderbus"-wagens die met wisselstroomwielen prima reden.
Deze wagens liggen nog ergens in een oude doos, maar kunnen niet meer worden gebruikt.
Verder reed ik destijds met drie Roco (bolkop) wagens plan D en die gebruik ik nog steeds
op mijn huidige modelbaan.
De besturing van de treinen gebeurde destijds gewoon met de hand met behulp van
Märklin trafo's met rijregelaar. Omkeren van de rijrichting geschiedde met 24V overspanning,
wat leidde tot de bekende bokkensprongen. Later heb ik zelf een
pulsbreedte rijregelaar gebouwd, met optrek en afrem-regelingen en een afneembaar bedieningspaneel met kabel
waarmee rondgelopen kon worden. De Märklin locjes heb ik toen omgebouwd voor gebruik op gelijkspanning.
Wissels en seinen werden met de hand bediend middels de bekende blauwe wissel-schakelaars van Märklin met
groene en rode drukknopjes. Later heb ik een elektronisch knoppenpaneel gebouwd met LED-terugmelding
van de schakelstand en de mogelijkheid om alle wissels na aanzetten van de voeding in een voorkeur-stand te zetten.
Bepaalde schakelacties (om seinen of wissels in te stellen) konden met sleepcontact-bediende schakelrails
worden uitgevoerd.
Voor verlichting van de huizen werden natuurlijk gloeilampjes gebruikt, voor de straten zelf gemaakte
straatlantaarns, alles bediend met goedkope drukschakelaars.
De scenery was compleet opgebouwd. Wegen waren opgeschilderd met lichtgrijze verf, het strooimateriaal
was nog simpel en uitsluitend op basis van gekleurd zaagsel, er was in die tijd nauwelijks ander spul verkrijgbaar.
Huizen en gebouwen waren voornamelijk van Pola en Faller.
Zoals: Faller station "Schönblick" (B103), de bekende Faller fontein (B232), Pola garage (B568),
een klein Faller kerkje (B238), het Pola postkantoor (B564) en brandweerkazerne (B563), seinhuis/blokpost
van Pola (B500) en Faller (B124), een winkelpand van Heljan.
Vermeldenswaard is verder de Pola portaalkraan die ik zelf met eenvoudige middelen bestuurbaar had gemaakt.
Het kraanhuis kon ronddraaien middels een motor-aandrijving met vertragingskast gemaakt van een wekker,
er was een aparte motor voor het bewegen van de takel en met een zelf gemaakte magneet konden goederen
met een ijzeren kern worden verplaatst. Die aandrijving had ik graag nog eens willen bekijken,
maar helaas ben ik een tamelijk "opgeruimd" type -niet altijd een goede eigenschap-, waardoor spullen die enige tijd
ongebruikt ergens liggen al snel weggegooid worden...
Alleen een fraai Engels woonhuis/pub heeft nog een plekje op mijn huidige modelbaan gevonden,
enkele gebouwtjes staan nog steeds op de modelbaan van mijn collega modelspoorder Wil Theunissen en de rest
van de gebouwen en huizen die ooit mijn oude modelbaan sierden zijn inmiddels verschrot.
Een groot aantal zelf met de hand geschilderde figuren staat ook nog op mijn huidige modelbaan.
En natuurlijk alle Wiking auto's die ik destijds al had gekocht of gekregen.
Tekening van de oude modelbaan
Hieronder staat een scan van de tekening die ik vele jaren geleden heb opgetekend
ter documentatie en wellicht ook voor latere herinnering aan de modelbaan.
De tekening laat niet alleen het sporenplan zien, maar ook het stratenplan en de bebouwing.
De tekening van de oude modelbaan die ik na vele jaren weer heb teruggevonden,
klik op het plaatje voor een vergrote weergave.
Rijdend materieel
Er is weinig bewaard gebleven van het rijdend materieel.
Ik heb nog foto's van het Märklin stoomlocje.
En de Roco bolkop rijtuigen rijden nog steeds op mijn modelbaan.
Een leuke herinnering, deze Märklin stoomloc met goederenwagens die mijn broer en ik in 1968 van Sinterklaas kregen
in een beginsetje met een railovaaltje en een trafo.
Dit is één van de treintjes die op mijn Märklin-modelspoorbaan heeft rondgereden.
Dit is één van de Roco Plan D bolkop rijtuigen die destijds op mijn Märklin modelbaan rondreden, maar die ook op mijn huidige modelbaan nog steeds worden ingezet.
Nog steeds in gebruik
Enkele foto's van zaken die destijds op mijn oude modelbaan werden gebruikt
en zijn meeverhuisd naar mijn huidige modelbaan of die van een ander.
Deze actieve vaandeldragers oefenen nog steeds vlijtig.
Overigens reed ook de oranje Opel Ascona op onderstaande foto destijds al rond op mijn modelbaan en waren
veel van de zelf met de hand geschilderde figuren van de partij.
Dit Engelse woonhuis/pub is het enige pand dat is meeverhuisd naar mijn huidige modelbaan.
Dit (Pola) schuurtje stond destijds op mijn oude modelbaan.
Ook dit (geel omcirkelde) winkelpand van Heljan is een mooi aandenken aan de oude modelbaan.
Pas rond mijn dertigste heb ik de treintjeshobby opnieuw voorzichtig opgepakt.
Alle Märklin-spullen heb ik weggegeven. Ik had namelijk genoeg van de luidruchtige Märklin
locjes die destijds bij omkeren van de rijrichting allerlei vreemde bokkensprongen maakten,
had geen zin om de metalen rails te ontroesten en wilde met voornamelijk Nederlands materieel
gaan rijden en dan bieden de fabrikanten van gelijkstroomloc's een groter assortiment.
Ik ben dus begonnen met een gelijkstroombaan met Roco-rails (het oude type) en om te beginnen
Lima-treintjes (vanwege de kosten). Spoorbreedte H0 ben ik trouw gebleven.
Nadat ik een eigen huis had gekocht was er ruimte om een baan definitief op te stellen.
Een
meertreinensysteem trok mij wel aan en ik ben ijverig begonnen met het
zelf bouwen van het Edits-systeem (gebaseerd op Motorola-decoders) van
het Elektronicablad Elektuur. Ik heb een aantal locdecoders gebouwd, wisseldecoders
en een dikke voeding. De besturing deed ik niet met de EDITS-controller,
maar met een eigen microcontrollerbordje (gebaseerd op de Phytec miniModul-535)
voorzien van eigen software (in 8051-machinetaal) en PC-besturing (ook
een zelf geschreven programma in TurboPascal). Het functioneerde redelijk,
maar het systeem was wel storingsgevoelig. En sloot absoluut niet aan op
enige standaard.
Het microcontrollerboard dat ik destijds gebruikte voor mijn zelfbouw
meertreinenbesturingssysteem heb ik nog altijd bewaard, maar ik zal het
voor dat doel nooit meer gebruiken.
Begin jaren negentig kwamen er enkele meertreinenbesturingssystemen op de markt die
gebaseerd waren op de internationale DCC-standaard.
Dat leek mij wel wat en ik heb in 1997 de knoop doorgehakt, heb EDITS vaarwel
gezegd en ben met "Digital plus by Lenz" begonnen. Na een (on)behoorlijke investering
in Lenz-spullen, veel locomotieven, treinstellen en wagens van Roco en Fleischmann,
heb ik een kleine modelbaan opgebouwd.
Omdat
ik niet tevreden was met de rijmogelijkheden (het hoofdtraject was voornamelijk
enkelsporig) ben ik in januari 2000 begonnen met een nieuwe baan. En daarmee
ben ik nog steeds bezig. De rails liggen er en de baan is inmiddels volledig
geautomatiseerd met voornamelijk Lenz-spullen waaronder een PC-interface.
Programma Koploper op de PC zorgt ervoor dat de treintjes veilig rondrijden
terwijl ik toekijk. De scenery is eveneens voor een groot deel gereed.
Is de baan hiermee af? Nee, er blijft nog genoeg om te doen.
En dat is maar goed ook, want het bezig zijn en blijven op en rond de modelspoorbaan is één van de leukste
kanten van de modelspoorbaan-hobby.
Mijn modelbaan in vogelvlucht, dit is een foto uit 2008.
Inmiddels is de scenery fors gewijzigd, maar de vorm van de baan en het sporenplan zien er nog steeds zo uit.
