Update: Roco NS TEE DE 1002: aanpassing frontverlichting in het stuurstandrijtuig
Inleiding
Ik beschik al langere tijd over de Roco NS TEE DE 1002.
Ik heb dit treinstel gekocht op 12 oktober 2007 bij firma Interhobby in Nijmegen.
Het treinstel mocht onlangs weer eens op mijn modelbaan rijden. En het viel mij andermaal op dat de front- en sluitlichten van het stuurstandrijtuig
altijd zijn aangeschakeld en pas van kleur omschakelen nadat de trein een eindje in de andere richting heeft gereden.
En regelmatig knipperen tijdens het rijden.
Al deze ongein wordt veroorzaakt doordat Roco in het stuurstandrijtuig een omschakelaar op een wielas heeft toegepast die de rijspanning omschakelt
naar de rode of gele frontlichten. Een tamelijk primitieve manier van omschakelen waar ik mij dus al veel langer aan heb geërgerd.
De hoogste tijd om de omschakelaar weg te werken en een (functie)decoder in het stuurstandrijtuig te plaatsen.
Ik heb een bak vol met oude decoders van Lenz en andere fabrikaten liggen, vanwege alle uitgevoerde sound ombouwprojecten, en daaruit heb ik een Lenz LE1025 decoder gepakt.
Het verwijderen van de omschakelaar was zo gebeurd: de koperen clip eraf halen en de plastic omschakelaar valt in twee delen uiteen. Dan hoeven alleen de twee draden
vanaf de schakelcontacten afgeknipt te worden.
De ombouw van het verlichtingsprintje om deze geschikt te maken voor aansluiting op een (functie)decoder kostte meer tijd.
Als oplossing kan er ook voor worden gekozen om een extra verlichtingsprint zoals die in het motorrijtuig van de Roco NS TEE is ingebouwd bij Roco te bestellen.
Een dure oplossing want je krijgt er dan ook de hoofdprint in het motorrijtuig bij.
Ik heb het printje maar verbouwd om deze geschikt te maken voor aansluiting op een decoder.
De aanpassing van de verlichtingsprint
De verlichtingsprinten in de Roco NS TEE.
Boven de print in het stuurstandrijtuig, onder de print in het motorrijtuig.
De print in het motorrijtuig kan direct worden aangesloten op een decoder. De print in het stuurstandrijtuig helaas niet.
De vereiste aanpassingen aan de print in het stuurstandrijtuig om deze op een (functie)decoder aan te kunnen sluiten.
- De 5 LED's en beide geïntegreerde weerstanden van 680 Ohm blijven zitten, maar de 4 andere onderdelen worden verwijderd.
- Er moeten 3 printsporen worden doorgesneden (bijvoorbeeld met een scherp mesje): die zijn met een rood blokje gemarkeerd.
- Er moeten 3 extra verbindingen met een stukje dun montagedraad worden gesoldeerd, die zijn met een zwart nummer in een wit rondje aangegeven: 1 met 1, 2 met 2 en 3 met 3.
- Vervolgens is de print gereed voor directe aansluiting op de blauwe, witte en gele draad van een (functie)decoder.
De verlichtingsprint is aangesloten op een Lenz decoder uit de voorraadbak: een LE1025.
Deze is vooraf al geprogrammeerd op adres 56 en ingesteld op 28 rijstappen.
De voeding van de decoder is aangesloten op de draden vanaf de railcontacten van het stuurstandrijtuig.
De decoder kan makkelijk onder de vloer van het interieur van het stuurstandrijtuig worden geschoven.
De verlichting wordt even getest op de modelbaan.
Dat is wel heel erg fel! En dat bleek ook het geval toen de kap van het stuurstandrijtuig was teruggeplaatst.
Mogelijke oplossing: dimming instellen voor de frontverlichting in de decoder.
Dat reduceert inderdaad de lichtsterkte en je kunt heel makkelijk exact de gewenste lichtsterkte instellen maar de verlichting gaat wel hinderlijk
zichtbaar knipperen bij de door mij toegepaste decoder Lenz LE1025.
Betere oplossing: een extra voorschakelweerstand van 1500 Ohm in de "blauwe" draad tussen de decoder en de lichtprint.
De lichtsterkte matcht dan goed met de lichtsterkte van de frontverlichting in het motorrijtuig.
Een dergelijke weerstand zit vermoedelijk ook op de hoofdprint in het motorrijtuig, want de toegepaste voorschakelweerstanden van de LED's op de verlichtingsprint
in het motorrijtuig hebben ook de waarde 680 Ohm, dus gelijk aan de weerstanden op de print in het stuurstandrijtuig.
Even napraten over het model
De Roco TEE werd uitgebracht in 2007 maar ziet er nog steeds fraai uit.
De af fabriek ingebouwde Esu LokSound V3.5 geluidsdecoder is natuurlijk ook gedateerd maar het geluid klinkt nog zeer acceptabel.
En op de website van ESU is alleen het originele 8-bits geluidsproject "52443-LSV35-Diesel-TEE-RAm.esu" uit 2008 beschikbaar.
De door Roco toegepaste elektrisch geleidende koppeling blijft een probleemkindje.
De verbindingen laten makkelijk los tijdens het rijden wanneer het stuurstandrijtuig voorop rijdt.
Ik heb alle bakken stevig met elkaar verbonden door aan de onderzijde een druppel soldeer op de elektrische verbindingsprintjes aan te brengen.
Laat nooit meer los!
Het is zo wel lastig om het treinstel op de rails te plaatsen of daar vanaf te halen, daarbij heb je eigenlijk extra handjes nodig.
Ik gebruik daarvoor een stevig plankje waar het treinstel volledig op kan staan. Zo kan ik het treinstel van de rails afkantelen op het plankje
of op de rails plaatsen.
En wanneer het treinstel weer voor langere tijd van de baan afgaat, dan hoeft alleen de middelste verbinding gedesoldeerd te worden.
Het treinstel past per twee met elkaar verbonden bakken in de ladekast waar de treinen worden opgeslagen.
Een ander probleem is dat het achterste wielstel van het stuurstandrijtuig (aan de zijde van de bak die is verbonden met de volgende bak), met name
wanneer het stuurstandrijtuig voorop rijdt, in wissels het spoor niet goed volgt omdat het wielstel wat wordt opgetild. Dat kan dat makkelijk leiden tot
een kortsluiting en/of ontsporing.
Een goede oplossing voor dit probleem bleek het loskoppelen en uitnemen van het restauratierijtuig.
Mijn NS TEE rijdt nu met 3 rijtuigen en dat past eigenlijk ook veel beter op mijn modelspoorbaan met korte blokken.
De NS TEE in het grootbedrijf
Zie voor meer informatie over de NS TEE
deze WIKI pagina.
Er is ook een fraai boek uitgebracht: "De Nederlands-Zwitserse TEE - Diesel-Elektrische treinstellen NS DE-IV 1001-1003 en RAm 505-502",
geschreven door Martin van Oostrom, een uitgave van uitgeverij Uquilair.
Ik heb dat boek aangeschaft en het bevat veel informatie en foto's over het onstaan en de geschiedenis van de
Nederlands-Zwitsers TEE-treinstellen.
Hiernaast staat een foto van de voorzijde van het boek.
Foto van de NS TEE van de website Railfaneurope met bronvermelding.
Het artikel over de Roco NS TEE gedateerd 28-06-2012
Roco NS TEE met warmwitte DigiRails binnenverlichting
Inleiding
De Roco NS TEE had ik eerder voorzien van zelfbouw binnenverlichting met gele TELUX-LED's.
Het resultaat zag er aanvankelijk redelijk uit maar na de montage van DigiRails LED-strips als binnenverlichting in de Artitec Plan-E-rijtuigen
vond ik dat ook de NS TEE daarmee uitgerust moest worden, zeker toen Digirails in december 2009 haar LED-strips in de aanbieding deed.
Ik heb ook de gelegenheid aangegrepen om in de TEE zittende poppetjes te plaatsen.
Wat is er nodig: 3 stuks 23 cm lange warmwitte LED-strips van DigiRails, type DR10GOLD.
De montage is eenvoudig. Roco heeft de rijtuigen van de TEE al voorbereid voor binnenverlichting. In elke bak zijn twee
(bruine) draden op plafond-hoogte aanwezig, die direct gesoldeerd kunnen worden op de grote vierkante soldeerpunten die aan beide uiteinden van
de DigiRails LED-strips aanwezig zijn. Het maakt niet uit aan welk uiteinde van de LED-strip de draden worden gesoldeerd, de soldeerpunten zijn namelijk
onderling doorverbonden. Het maakt evenmin uit welke bruine draad op welk soldeerpunt wordt gesoldeerd.
Het is handig om vóór inbouw op alle LED-strips de verlichtingssterkte in te stellen met behulp van een kleine schroevendraaier.
Ná inbouw is dat lastig want de instelpotmeters op de LED-strips wijzen na inbouw naar beneden en je kunt er dus niet meer bij.
Bovendien heb ik geconstateerd dat op alle door mij gebruikte LED-strips de beide potmeters op een strip, die gebruikt worden om voor een groepje LED's op
de strip de lichtsterkte in te stellen, verschillend zijn ingesteld waardoor dus de twee groepen LED's niet met dezelfde intensiteit licht afgeven.
Ik heb het instellen ven beide potmeters uitgevoerd door de strips aan te sluiten op een gelijkspanningsvoeding van +15 Volt en vervolgens beide potmeters op een strip
zó in te stellen dat de lichtsterkte van beide LED-groepen hetzelfde is en de totale opgenomen stroom ongeveer 16 milliAmpère bedraagt.
Voor degenen die niet over een voeding beschikken, zo kan het ook: alle LED-strips in de rijtuigen leggen (nog niet fixeren)
en de bruine draden hierop solderen, vervolgens de rijtuigen en het motorrijtuig op de rails zetten en onderling aankoppelen,
dan de binnenverlichting activeren en op het oog de lichtsterkte van elke LED-groep met behulp van de instelpotmeters op hetzelfde nivo instellen.
De foto's met begeleidende tekst vertellen verder het inbouw-verhaal.
Bruine draden op LED-strips solderen
De twee bruine draden, die in elke TEE-bak op plafondhoogte aanwezig zijn voor aansluiting van binnenverlichting
worden gesoldeerd op de grote vierkante soldeerpunten aan één van beide
uiteinden van de DigiRails LED-strip (het maakt niet uit welk uiteinde).
TEE Coupérijtuig
Een complete LED-strip wordt hierboven gemonteerd. Ik heb dat gedaan op stutjes van in totaal 3 mm karton die bovenop het interieur
zijn gelijmd, die waren nog aanwezig ten behoeve van de oude zelfbouw-binnenverlichting. Echt noodzakelijk is dat zeker niet.
De LED-strips heb ik met stukjes dubbelzijdig klevend plakband op de kartonnen stutjes bevestigd (ik heb "tapijtband" gebruikt).
TEE Restauratie/zitrijtuig
Ook hier kan een complete LED-strip gemonteerd worden.
De keuken is ook verlicht, de zijgang achter de keuken niet, maar dat is niet echt storend.
TEE Koprijtuig
Hier kan geen complete LED-strip worden geplaatst, omdat het interieur van de cabine in de weg zit,
er moet een stukje van ca. 3 cm van de LED-strip worden afgezaagd, op de aangegeven zaagsnede. Dit stukje wordt later gebruikt in het motorrijtuig.
De draden voor de binnenverlichting moeten na inkorten op de grote soldeervlakken worden gesoldeerd, niet op de kleine!
TEE Motorrijtuig
Roco heeft geen voorbereidingen getroffen om de ruimtes voor het personeel in het motorrijtuig te verlichten.
Dat kost dus iets meer moeite.
Het eerder afgezaagde stukje LED-strip met 2 LED's komt van pas, want kan nu worden gemonteerd boven de ruimtes voor het personeel.
De voedingsdraden worden op de kleine soldeerpunten van de LED-strip aangesloten (nabij de zaagsnede) en niet op de grote soldeerpunten
die normaal worden gebruikt!. Let hierbij op de juiste polariteit (aangegeven met + en -).
De beide bruine draden voor de binnenverlichting, zoals die wordt doorgevoerd naar alle rijtuigen, is op de print in de motorbak beschikbaar.
Er zijn echter enkele extra onderdelen nodig om het stukje LED-print aan te kunnen sluiten, die zitten namelijk niet meer op het afgezaagde stukje LED-strip,
namelijk een weerstand van 4,7 kOhm en een kleine bruggelijkrichter.
De bruggelijkrichter wordt met superlijm op een relais op de print vastgezet.
De beide wisselspannings-aansluitingen (gemarkeerd met ~) van de bruggelijkrichter worden met stukjes draad gesoldeerd op de soldeerpunten
op de print in de motorbak waarop ook beide bruine draden zijn aangesloten.
De plus (+) en de minus (-) aansluiting van de bruggelijkrichter wordt met draadjes aangesloten op de LED-strip, de plus-aansluiting
via de weerstand van 4,7 kOhm om de LED-stroom te beperken.
Wat dat beenloze mannetje uitvoert op de vloer? Er moet toch iets te zien zijn wanneer je door de ramen naar binnen gluurt!
Het resultaat
Een fraaie binnenverlichting die het standaard meerkleurige interieur van de Roco NS TEE goed doet uitkomen.
Problemen met de koppeling
De Roco TEE heeft een doorgaande 4-polige elektrische verbinding vanaf het motorrijtuig
naar alle volgrijtuigen via de koppeling. Het koppeldeel wordt gevormd door een dubbelzijdig
printplaatje met aan de bovenzijde en onderzijde twee van elkaar geïsoleerde vertinde
kopervlakken. De beide uiteinden van de koppelprint wordt gestoken in het koppelingshuis
van 2 rijtuigen. Een palletje aan een fragiel stukje plastic aan de onderzijde van
het koppelingshuis valt in het gaatje aan elk uiteinde van de koppelprint en voorkomt
dat de koppelprint losschiet.
Het fragiele stukje plastic (op de foto hiernaast blauw gekleurd) breekt echter makkelijk af en dat is
bij mijn TEE bij beide koppelingshuizen van rijtuig 2 gebeurd.
Ik weet niet op welke plek het is gebeurd en ik heb de stukjes plastic ook niet teruggevonden...
Om te voorkomen dat het bij nog meer koppelingshuizen optreedt, heb ik de volgende maatregelen genomen:
(1) Aan de onderzijde van alle nog intacte koppelingshuizen heb ik een stukje transparant plastic
van ca. 5 x 6 x 0,3 mm gelijmd met superlijm. Het plaatje is gelijmd op de randen
van het koppelingshuis èn aan het stukje plastic met het palletje in het midden.
Hopelijk wordt hierdoor voorkomen dat het stukje plastic met palletje afbreekt.
Onderstaande foto toont het opgelijmde plaatje plastic (voorzien van een zwarte cijfer 3).
(2) Aan de bovenzijde van elk koppelprintje heb ik een deel van de kopervlakjes weggevijld, zodat
de koppelprint makkelijker in het koppelingshuis glijdt.
(3) Aan de onderzijde van elk koppelprintje heb ik beide gaatjes voorzichtig ontbraamd en
iets opgeruimd met een HSS-boortje van 2,5 mm (met de hand en niet met een boormachine!).
Het palletje in het koppelingshuis valt nu makkelijker in het gaatje.
(4) Om aankoppelen te vergemakkelijken heb ik de zijkanten van het brede deel van de koppelprint
aan beide zijden schuin afgevijld, zoals op de foto hieronder met blauwe streepjes is aangegeven.
De kopercontactjes kunnen zo makkelijker op de koppelprint schuiven.
(5) In rijtuig 2, met de defecte koppelingshuizen, heb ik de koppelprint in beide koppelingshuizen
gefixeerd met wat superlijm. De koppelprintjes kunnen niet meer uit dit rijtuig genomen worden.
Dat is geen probleem want de koppelingshuizen waarmee dit rijtuig wordt verbonden zijn nog intact.
(6) Het koppelen van de rijtuigen blijft een lastig karwei. Ik houd als procedure aan om
eerst beide koprijtuigen van de baan af te koppelen met de volgrijtuigen, dan beide treinhelften
op de rails te plaatsen en vervolgens beide treindelen voorzichtig te koppelen. Aankoppelen gaat makkelijker wanneer
de beide te koppelen rijtuigen iets worden opgetild.
Hier is zichtbaar welke bewerkingen ik heb uitgevoerd om de koppeling te verbeteren.
CV's programmeren voor extra effecten
Gloeilamp-effect in frontlichten
Programmeer in CV's 113 en 114 de waarde 127.
De witte en rode frontlichten zullen bij aan/uit langzaam feller en zwakker worden.
Werkt niet voor de frontlichten op de stuurstand, omdat die hun voeding via een as-schakelaar
rechtsstreeks vanaf de baanspanning krijgen.
Geluid van remmen
Programmeer in CV4 de waarde 20. In CV64 de waarde 7. In CV's 136 en 139 de waarde 128 (dynamische rem, er wordt
sneller geremd).
Andere instellingen: CV2: 1; CV3: 15; CV5: 64; CV6: 25.
Stel in Koploper als minimale snelheidsstap in: 4. Er is dan een mooi remgeluid hoorbaar, terwijl de
loc na instellen van snelheidsstap 0 slechts zo'n 5 cm doorloopt.